Steem, insanların ("Proof-of-Brain" olarak adlandırılabilecek yöntemle) zihinlerini kullanarak para kazanmalarına olanak sağlayan (STEEM olarak adlandırılan)2 hızlı ve ücretsiz bir dijital jetonun yanı sıra, kamuya açık ve susturulamayan içerik için ölçeklendirilebilir bir blockchain protokolü 1 sağlar. Bu protokolün iki ana yapi tasi, blockchain ve token, sabitlik ve uzun ömürlülük icin birbirine bagimlidir ve bu yüzden de birbirlerinin varliginin ayrilmaz birer parcasidir. Steem bir yılı aşkın süredir faliyet halindedir ve şu an itibariyle, işlenen hareketlerin sayısı bakımından, hem Bitcoin'i hem de Ethereum'u geride bırakmıştır 3
Steem, diger Blockchainler ile kıyaslandığında, yerleşik teşvik mekanizması ile birlikte; düz metin olarak sabit halde saklanan içeriğe yönelik kamusal olarak erişilebilir ilk veritabani olması yönüyle öne çıkmaktadır. Bu Steem’i en değerli içeriklerle katkı yapanları ödüllendirirken; ayni zamanda herhangi bir internet uygulamasının kendisinden veri çekebileceği ve onu paylaşabileceği bir kamusal paylaşım platformu haline getirmektedir.
Kripto para birimleri alanında, örnegin Bitcoin ve Ether’e kıyasla, STEEM’in benzersiz özellikleri onu hem “akilli” hem de “sosyal” kılmaktadır. Bu iki ana token özelliginden kaynaklanmaktadir. Ilki, Icerik üretimini ve küratörlügü tesvige adanmis bir token havuzudur (“Ödül Havuzu” olarak adlandirilir). İkincisi ise, içeriğin değerini tayin etmek ve ona tokenlar dağıtmak için topluluğun bilgeliğini kaldıraç olarak kullanan bir oylama sistemidir. Bir araya geldiklerinde Proof-of-Brain -ki o da Proof-of-Work'e4, nazire yapan bir adlandirmadir- olarak adandirilan bu benzersiz iki özellik topluluk üyelerine tokenlarin dağıtılması için gerekli olan insan emeginin ön plana çıkartılmasını hedeflemektedir. Proof-of-Brain STEEM’i üyelerini yerleşik ödül yapisi aracılığıyla deger yaratma hususunda cesaretlendiren ve bu sayede sürekli olarak büyüyen bir topluluklar yaratma aracı olarak konumlandırır.
Blockchaindeki ve token teknolojisindeki bu gelişmelere ek olarak Steem, kullanıcı deneyimini artırmak için, çalınan hesap telafisi5, escrow, kullanici tarafından öne çıkartılan içerikler gibi ilaveten gelişmiş özellikler saglayan bir sistemdir. Tüm bunlar ise tümüyle kullanıcılara üç ikincil doğrulama süresi ve tüm işlemlerde sıfır ücret sağlarken yapilmis oluyor. Tüm bunlar, internette yayıncılara ve topluluk üreticilerine akıllı ve sosyal para birimi getirme misyonunu desteklemeye olanak tanır.
Kullanıcıları token temelli bir topluluk sistemine katkıda bulunduğu için ödüllendiren token sistemleri, içeriğin topluluksal değerini belirleme ve değerlendirme mekanizmaları gerektirir. Bunu "Proof-of-Brain" olarak adlandırırız
Steem blok zincirinin en yenilikçi (ve en yanlış anlaşılan) özelliklerinden biri, kendisi sayesinde token'ların değerli içerik yaratıcılarına dağıtıldığı "Ödül Havuzu" dur. Ödül Havuzu'nun ne olduğunu anlamak için, önce token'ların DPoS blockchaininde PoW blockchaininde olandan farklı bir sekilde üretildiğini anlamalıyız. Geleneksel PoW blockchain'nde, token'lar düzenli olarak üretilmekte, fakat, makinaları belirli isleri yapmakta olan insanlara ("madenciler") rastgele dağıtilmaktadir.
Sadece PoW'a dayanan kripto para birimlerinden farklı olarak, Steem'deki token'lar her üç saniyede bir blok seklinde sabit bir hızda üretilir. Bu token'ler, blockchainin tanımlanmış kurallarına dayanarak sistemdeki çeşitli aktörlere dağıtılır. İçerik yaratıcıları, witness'lar ve küratörler gibi bu aktörler tokenler için özel yollarla rekabet eder. Madencilerin ham bilgi işlem gücü üzerinden rekabet ettikleri geleneksel PoW paylasim yollarinin aksine, Steem ağındaki aktörler, ağa değer katan yollarla rekabet etme konusunda teşvik edilirler.
Yeni tokenların üretilme oranı, Aralık 2016'dan başlayarak, yılda % 9.5'e ayarlanmistir ve her 250.000 blokta % 0.01 oranında veya yılda yaklaşık % 0.5 oranında azalmaktadir. Enflasyon, yaklaşık 20.5 yıllık bir sürenin ardından, % 0.95'e ulaşana kadar bu oranda düşmeye devam edecektir.
Her yıl Steem blockchain'i tarafından oluşturulan yeni token arzininin %75'i içerik oluşturucularina ve içerik küratörlerine dağıtılan "ödül havuzu" nu oluşturmaktadır. Dagitilan muktesep hisselerin %15'i token sahiplerine, %10'u ise Steem'in DPoS konsensus protokolü icerisinde faaliyette bulunan blok ütecileri olan Witness'lara dagitilir.
Icerik üreten kullanicilar halihazirda mevcut bulunan kullanicilari angaje ve mutlu tutmanin yani sira; yeni kullanicilari platforma cekecek materyalleri yaratarak topluluga arti deger eklemektedir. Bu ise para birimini genis kullanici kitlelerine ulastirmaya yardim eder ve network etkisini artirir. Icerikler hakkinda degerlendirme ve oylama hususunda zaman ayiran kullanicilar para biriminin en fazla arti deger katan kullanicilar arasinda dagitilmasinda önemli rol oynamaktadirlar. Blockchain tüm bu aktiviteleri toplulugun bilgeligine dayanan hisse-agirlikli oylama sistemiyle edinilmis göreli degelerine göre ödüllendirir.
Sistem bir-Steem, bir-oy esasina dayali olarak isler. Bu model altinda, hesap bakiyeleri tarafindan ölcüldügü üzere, platforma en fazla katkida bulunmus olan bireyler katkilarin nasil puanlanacagi üzerinde en fazla etkiye sahip sahip olurlar. Hisse hem satin alinabilir hem de kazanilabilir. Belirli sayida hisseye sahip olan tekil bir hesap ile ayni oranda hisseyi paylasan iki farkli hesabin etki gücü ayni olacagindan kullanicilar birden fazla hesap sahibi olarak ilave etki gücü kazanamazlar. Kullanicilar icin platform üzerindeki etkilerini artirabilmenin tek yolu hisselerini artirmaktir.
Buna ek olarak, Steem kullanicilarina sadece Steem Power olarak adlandirilan 13 haftaligina temlik edilmis STEEM ile oylama hakki sunar. Bu model altinda, kullanicilar kendi STEEM'lerinin uzun vadeli degerini azami seviyeye cikartacak sekilde oylama yapma konusunda finansal insiyatife sahiptir.
Steem Blockchain'i halihazirda mevcut olan blockchainler arasinda en hizli ve en islevsel olanlarindan birisi olmak icin tasarlanmistir ki bu da Reddit büyüklügünden daha büyük olan bir sosyal medya platformundan beklenecek trafigi destekleyebilmek icin elzemdir. Steem yapilan islem sayisi bakimindan, daha simdiden, Bitcoin'i asmistir ve saniye basina 10,000 islem olceginde destek sunabilmeye muktedirdir.
Proof-of-Work(PoW)6 tarafindan sinirlandirildiklari icin Blockchainler saniye basina üc islem ölceginin üzerine cikamazlar ki bu da dünyanin finansal trafiginin sadece kucuk bir kismidir. Steem PoW tarafindan sunulandan daha büyük bir olcege ve daha fazlasina ihtiyac duydu ve bu yüzden milyarlarca kullaniciya uygun bir blockchain'e zemin hazirlamak icin Delegated Proof of Stake (DPoS)7 olarak adlandirilan, az bilinen bir algoritmayi kullandi.
DPoS sebebiyle Steem Blockchain'i, en az bilgi islem yükü ile 3 saniyede bir blok üretebilebilme kapasitesine sahiptir. Bu demektir ki, blockchain daha fazla islemi isleyebilir ve icerik de dahil olmak üzere daha fazla bilgiyi saklayabilir.
Bir Hardfork'un olusmasi hususundaki kurallarin belirlenmesi ile, DPoS cercevesi icerisindeki secilmis Witness hizlica ve etkin bir sekilde önerilen hardfork ile devam edip etmeme kararini verebilir ki bu da blockchain protokolünün diger bircoguna oranla daha hizli evrimlesmesini saglar. Steem blockchain simdiye kadar 18 defa basarili bir sekilde forklanmistir8 ve her Hardfork olusumundan sonra sadece tek bir chain kalmistir.
ChainBase9 blockchain istifinin veritabani kismdir ve 2016 yilinda Graphene'in10 yerini almistir. ChainBase daha hizli yükleme ve cikis zamanlarina sahiptir, veritabanina paralel erisimi destekler ve selefine oranla cökmelere karsi daha dayaniklidir. Ayni zamanda, daha nadir veritabani yozlasmasina sahiptir; tüm veritabaninin anlik "snapshooting"ine izin verir ve daha fazla sayida ayni memory üzerinden yapilan RPC talepleri sunabilir.
AppBase multi-chain FABRIC yaratmak konusunda ilk adimdir. AppBase Steem Blockchain'inin bircok bileseninin atanmis eklentiler olarak islev goren ilave non-consensus blockchainler yaratmak suretiyle birimsellesmesine olan tanir. Bu eklentiler tüm blockchain'in tamamen basa sarilmasina gereksinim duymadigi icin cok daha hizli bir sekilde güncellenebilir. Bu steemd'i11 olcekleme ve devamlilik konularinda cok daha efektif ve kolay kilar.
Fiili olarak, AppBase bircok farkli cekirdegin, ve hatta bircok farkli bilgisayarin, Steem Blockchain'inin cesitli kisimlarini sürdürmesine olanak tanir. Bu ise her cekirdegin ve agdaki her bilgisayarin tüm blockchaini devam ettirmesine gereksinim duymaktan onemli olcude daha islevseldir. Blockchaini birimsellestirmek bilgisayarlarin birimsel dogalarindan tumuyle faydalanabilmeyi mumkun kilar. Bu uzun vadede tümüyle paralel ve tümüyle optimize edilmis bir blockchain yaratma yolunda onemli bir adimdir.
Steem Blockchain'i ana akim sosyal medya platformu olmanin yani sira bir dijital token isleme sistemi olmasi yonuyle de cifte amaca cevap verir. Blockchain tarafindan sunulan bu özellikler iki amaci da karsilamali ve kullanicilara platformun bu iki ozelligini de kullanirken dunya capinda bir deneyim sunmalidir.
Steem kullanicilara cesitli türlerde icerigi dogrudan ve kalici bir sekilde düz metin olarak blockchainin degistirilemez arsivinde paylasma ve orada kayit altinda tutma seklinde emsalsiz bir olanak sunar. Veri bir kere blockchainde saklandiginda, onun üzerine insalarda bulunacak gelistiriciler icin erisilebilir hale gelir. Gelistiriciler müsait API'lari kullanarak blockchain icerisinde icerikle dogrudan etkilesime gecebilir. Blockchain temel gelistiricilerinin bazilari Hesap Isimleri, Paylasimlar, Yorumlar, Oylar ve Hesap Bakiyesi üzerinden gelistirme yapabilir.
Cüzdan adresleri Bitcoin ve Ethereum gibi bircok blockchain teknolojisi tarafindan kullanilmaktadir. Tarihsel olarak bu adresler rastgele dizilmis harfler ve rakamlardan olusmaktadir. Ne var ki bu, tipik bir cevirimici sosyal medya baglaminda kullanicilar uzun dizi-adresleri hafizalarinda tutamayacaklari icin diger kullanicilar ile etkilesime gecmeyi zorlastirmaktadir. Steem Blockchain'i her katilimcinin kullanici ismini onun cüzdan adresi olarak kullanir ki bu da token transfer etmeye calisan kullanicinin -adresi aklinda tutabildigi icin- kullanici deneyimini desteklemektedir.
Kripto parabirimi dünyasina giren bircok kullanici platform tarafindan ödül olarak verilen "büyülü internet tokenlarinin" nasil gercek dünyada bir karsiligi olacagini anlamakta güclük ceker. Ana akim kullanicilarin alisik oldugu geleneksel tedavül sistemleri ile platform araciligiyla dagitilan kripto parabirimi tokenlari arasindaki boslugu doldurmak icin Steem Blockchain Dolari (SBD) icat edildi.
SBD tokenleri deger olarak bir Amerikan Dolarina yakin olacak sekilde tasarlandi ki bu sayede kullanicilar onlarin "gercek dolar" düzleminde yaklasik olarak ne kadar ettigini bilebilsin. SBD tokenlari kullanicilara ayrica, hesap degerlerini Amerikan dolarina nisbi olarak tutmak istediklerinde de, goreli olarak sabit bir para birimi sunmaktadir. Daha fazla teknik ayrinti Steem Technical Whitepaper'da12 bulunabilir.
Steem Blockchain'i, tipki Bitshares exchange13 gibi, merkezsiz bir token takas imkani sunar Takas kullanicilarin STEEM ve SBD tokenlarini kamusal ve merkezsiz bir peer-to-peer piyasasinda alip satmalarina olanak verir. Kullanicilar alis ve satis emirleri girebilir; siralama eslesmesi ise otomatik olarak blockchain tarafindan yapilir. Ayrica, kullanicilarin piyasayi analiz etmek icin kullanabilecekleri kamusal olarak erisilebilir bir emir defteri ve emir tarihcesi mevcuttur. Kullanicilar exchange ile dogrudan blockchain API'ni kullanarak ya da, Steemit.com'da14 oldugu gibi, GUI'yi kullanarak etkilesime gecebilir.
Her ne kadar bazen kulanicilar baska kisilere - karsi taraf anlasma taahhütlerini yerine getirmedigi zaman tokenlari geri almanin bir yolunun bulunmadigindan- token göndermek konusunda rahatsiz hissedebilse de blockchainin tersinemez dogasi önemli bir güvenlik özelligidir. Steem blockchain, kullanicilara birbirlerine ücüncü parti olarak belirlenmis escrow servisi yoluyla token gönderme hakki tanir. Escrow hizmeti saglayan kullanici anlasma sartlarinin yerine getirilip getirilmedigine karar verme hakkina sahiptir. Ya fonun aliciya gitmesine izin verir ya da göndericiye geri dönmesine hükmeder.
Steem yüksek-güvenlikli ve düsük-güvenlikli islemleri kolaylastirmak icin türünün ilk örnegi olan bir hiyerarsik özel anahtar sistemi kullanmaktadir. Düsük-güvenlikli islemler, post etmek ve yorum yapmak gibi, sosyal olmak egilimindedir. Yüksek-güvenlikli islemler ise transferler ve anahtar degisimleri türündedir. Bu, anahtarlarin izin verdigi girislere bagli olarak, kullanicilara kendi anahtarlarina farkli seviyelerde güvenlik tayin etme olanagi saglamaktadir.
Bu özel anahtarlar Posting, Active ve Owner'dir. Posting anahtari kullanici hesaplarina post etme, yorum yapma, düzenleme, resteem15, ve diger hesaplari takip etme/susturma imkani tanir. Active Anahtari, fon transferi, power up/down islemleri, Steem Dolar'i dönüsümleri, Witness oylamalari, piyasa emirleri girme ve Posting Anahtarini sinirlama gibi daha hassas görevleri yerine getirmek icindir. Owner Anahtari ise sadece ihtiyac hasil oldugunda kullanilmalidir. O ilgili hesabin Owner anahtari da dahil diger tüm anahtarlarini degistirebilecegi icin en güclü anahtardir. Ve Hesap Kurtarma sürecinde hesap mülkiyetini kanitlar. Ideal olani, cevrimdisi olarak saklanmasi ve sadece hesabin diger anahtarlarinin degistirilmesi ya da tehlike altindaki hesabin kurtarilmasi gerektiginde kullanilmasidir.
Steem ayrica diger üc anahtari sifreleyen bir Master Password da kullanmaktadir. Web hizmetleri gerekli özel anahtari desifreleyen ve imzalayan bir Master Password kullanabilir. Master Pasword'lar kullanicilarin uygunsuz anahtarlarin sunucular arasinda transfer edilmesinin engellenmesi icin bazi hizmetlere güvenebilmelerine olanak saglar. Bu sayede güvenli bir istemci-tarafi imzalama ortami yaratirken kullanici deneyimini de artirir.
Steem blockchaini bir yetkinin cok fazla bilesen arasinda dagitilmasina izin verir ki bu sayede de bircok kullanici ayni yetkiyi paylasabilir. Benzer sekilde fazla sayida bilesenin varligi da bir islemin gecerliligini onaylamak icin gereklidir. Bu, bir yetki icin bir alt limitin tanimli oldugu ve her bir özel/genel anahtar ciftine bir agirligin tayin edildigi Bitshares'de16 yapilan ile ayni sekilde yapilir. Bir islemin gecerli olabilmesi icin yeteri sayida bilesenin imzasi gerekmektedir bu sayede agirliklarinin toplami altlimiti saglar ya da asar.
Herhangi bir post icin verilen ödülden mali kari olan farkli sayida insan bulunabilir. Yazar, muhtemel es-yazarlar, refere eden kisiler, hosting saglayicilari, blockchain yorumlari bulunduran bloglar ve arac gelistiricleri de buna dahildir. Paylasim ya da yorum olusturmak icin kullanilmis olan internet sitelerinin ve araclarin yapilan yorumdan gelen ödüllerin cesitli taraflar arasinda nasil dagilitacagini belirleme hakki vardir. Bu cesitli sekillerdeki isbirliklerine olanak sundugu gibi Steem blockchaini üzerine insa edilmis platformlarin da, kullanicilari üzerinden, ödüllerin bir kismindan pay almalarina imkan tanir.
Smart Media Tokenlari Steem blockchain'i üzerinde insa edilebilecek yerel tokenlardir. STEEM ilk varolan SMT'dir. Ve Smart Media Token protokolü insanlara STEEM'e benzer özelliklere sahip fakat tesvik edilmis davranis yoluyla herhangi bir cevrim ici toplulugun vizyonuna uyum saglayabilecek -esasen STEEM'in basarisini herhangi bir internet sitesi ya da uygulama icin örnek alacak- tokenlar yaratarak internet siteleri ve uygulamalar üzerindeki iceriklerin parasallastirilmasini hedefler. Daha fazla teknik detay Smart Media Tokens whitepaper'inda17 bulunabilir.
Eger bir kullanicinin hesabi tehlike altindaysa kisisel Owner anahtarini kullanarak anahtarlarini degistirebilir. Saldirganin kisisel Owner anahtarini elde ettigi ve hesabin kullanici sifresini degistirebildigi durumlarda ise, magdur kullanicinin önceki calisan özel anahtari Steem'in -sektörde bir ilk olan- hesap kurtarma islemi sirasinda ibraz etmesi ve kendi hesabi üzerindeki kontrolü yeniden ele gecirebilmesi icin 30 günü vardir. Bu Steem'e kayit hizmeti saglayan herhangi bir kisi ya kurulus tarafindan saglanabilir. Kullanicilara bu hizmetleri sunmak her ne kadar kayit saglayicilari icin zorunlu olmasa da kayitli kullanicilarin kullanim deneyimini artirabilmektedir.
Eger bir kullanicinin Active ya da Owner anahtari ifsa olduysa, saldirgan kullanicinin hesabindaki tüm fonlara tamamen erisim saglar. Blockchain islemleri tersinemez oldugu icin kullanicilarin fonlari calindiktan sonra onlari geri alabilmeleri icin herhangi bir yol yoktur.
Steem blockchaini kullanicilara STEEM ve SBD tokenlarini bir tasarruf hesabinda saklama imkani tanir ki bu sayede fonlar üc günlük bir bekleme süreci dolmadan cekilemez. Buna ek olarak, 13 haftalik bir temlik cizelgesinde bulunan STEEM ise nihai bekleme süresi olan yedi günün sonunda ancak haftada 1/13 oraninda cekilebilir. Bu zaman kilitleri herhangi bir saldirganin bir anda kullanicinin fonlarinin tamamina erismesini engeller. Bu sayede hak sahibi olan kullanici tüm fonlari cekilmeden önce hesabini geri kazanabilmek icin zaman kazanmis olur.
Witness'lar tümüyle yeni tokenlarin yaratilmasi yoluyla ödüllendirildigi icin kullanicilardan blockchain calistirma maliyeti talep etmeye gerek yoktur. Herhangi maliyet talebinde bulunmak icin tek sebep ise, caydirici amacli olarak, blockchainin performansini etkilemesi ihtimal dahilinde olan akil almaz sayida islem gerceklestirilmesinin önüne engellenmesi amaciyladir.
Sistem kullanimina kabul edilebilir bir sinir koymak icin her kullanicinin sinirli bir bant genisligi vardir. Kullanicilarin token transferleri, icerik paylasma ve oylama gibi blockchain islemlerinde bulunduklari her durumda bu onlarin bant genisliginden bir kismini kullanmaktadir. Eger kullanicilar kendi bant genisligi sinirlarlarini asarlarsa, daha fazla eylemde bulunabilmek icin önce kendi bant genisligi haklarinin yeniden yüklenmesini beklemek zorundadir.
Bant genisligi sinirlari ag kullanimiyla ilintilidir. Yani kullanicilar ag kullanimlari az oldugu zaman daha fazla bant genisligine sahiptir. Bir hesabin sahip oldugu bant genisligi miktari kullanicinin sahip oldugu Steem Power ile dogru orantilidir. Bu nedenle, her zaman icin, kullanicilar fazladan Steem Power edinerek kendi bant genislikligi sinirini artirabilirler.
Steem blockchaininin ve tokenin sundugu essiz ödüller ve tesvik programi Steem'i ana akim kullanicilarin kripto parabirimlerine girisi icin muazzam bir giris kapisi haline getirmektedir. Blockchainin performansi para biriminin yaygin bir sekilde benimsenmesi ve platformun akillarda yer edinmesine dayali olarak tasarlanmistir. Yildirim hizindaki isleme zamani ve ücretsiz islemler bir araya geldiginde Steem dünya genelinde insanlar tarafindan kullanilan önde gelen blockchain teknolojilerinden biri olma adayidir.
1. To differentiate it from the term for its blockchain, the correct spelling of Steem’s native digital token is STEEM. <0>↩ . . ↩
2. Delegated Proof of Stake Position Paper. Grigg, 2017. https://steemit.com/eos/@iang/seeking-consensus-on-consensus-dpos-or-delegated-proof-of-stake-and-the-two-generals-problem ↩
3. Transaction Volumes: Transactions Per Second Report. Steem Witness and user “@roadscape”. https://steemit.com/blockchain/@roadscape/tps-report-2-the-flippening ↩
4. Proof-of-Work. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Proof-of-work\_system ↩
5. Stolen Account Recovery initiation for Steemit.com users: 07-13-2017 https://steemit.com/recover\_account\_step\_1 ↩
6. Bitcoin Scalability Problem https://en.wikipedia.org/wiki/Bitcoin\_scalability\_problem ↩
7. DPoS Whitepaper https://steemit.com/dpos/@dantheman/dpos-consensus-algorithm-this-missing-white-paper ↩
8. https://steemit.com/steemit/@steemitblog/proposing-hardfork-0-20-0-velocity ↩
9. ChainBase Release https://steemit.com/steem/@steemitblog/announcing-steem-0-14-4-shared-db-preview-release ↩
10. Graphene Documentation http://docs.bitshares.org/ ↩
11. The component of the Steem blockchain framework responsible for processing transactions and the distribution of rewards. ↩
12. Steem Whitepaper https://steem.io/SteemWhitePaper.pdf ↩
13. Bitshares Decentralized Exchange http://docs.bitshares.org/\_downloads/bitshares-general.pdf ↩
14. Steemit.com Currency Market https://steemit.com/market ↩
15. “Resteem” is the term used in the Steem blockchain for when a user shares the content with their followers. ↩
16. Bitshares Flexible Identity Management http://docs.bitshares.org/\_downloads/bitshares-general.pdf ↩
17. Smart Media Tokens Whitepaper https://smt.steem.io/smt-whitepaper.pdf ↩